Για ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στον καμβά της Ελλάδας που μαυρίζει σταθερά κάθε χρόνο από χιλιάδες δασικές πυρκαγιές μιλούν οι δασολόγοι: Φωτιές που ξεκινούν εκεί όπου οι πόλεις ανακατεύονται με τα δάση, ανύπαρκτη πρόληψη και πυρόσβεση μέσα στα δάση, έμφαση μόνο στα εναέρια μέσα και στην αποφυγή ανθρώπινων θυμάτων.
Και ένα ακόμη: Σιωπή από τον «κυρίαρχο εμπρηστή», το ασυντήρητο δίκτυο ηλεκτροδότησης από το οποίο ξεκινούν συχνά μεγάλες καταστροφές.
Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων του Δημοσίου (ΠΕΔΔΥ), Νίκος Μπόκαρης, μίλησε στην «Εφ.Συν.» επισημαίνοντας ότι το μοντέλο αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών πρέπει να σχεδιαστεί ξανά και από μηδενική βάση. Θυμίζει ότι η Δασική Υπηρεσία που είχε την ευθύνη έως το 1998 εξοβελίστηκε, την αρμοδιότητα ανέλαβε έκτοτε η Πυροσβεστική Υπηρεσία και σε αυτήν την 25ετία «η Ελλάδα κάηκε ολόκληρη δύο φορές».
Η «Εφ.Συν.» έχει πολλές φορές στο παρελθόν επισημάνει τα προβληματικά στοιχεία του μοντέλου δασοπυρόσβεσης. Το γεγονός ότι η Πυροσβεστική Υπηρεσία, που γνώριζε καλά να σβήνει αστικές πυρκαγιές, αναγκάστηκε να επεκτείνει τη δράση της χωρίς τεχνογνωσία στα δάση, χάνοντας τρεις πυροσβέστες το καλοκαίρι του 1998 στον Καρέα. Ωστόσο, καμία από τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν δεν θέλησε να ασχοληθεί ουσιαστικά με κάποιον ανασχεδιασμό. Πρωτίστως η σημερινή κυβέρνηση, που βρεθηκε με 2 δισεκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για έργα-προμήθειες Πολιτικής Προστασίας (πρόγραμμα Αιγίς) και προφανέστατα προτίμησε να το μοιράσει με τις εισηγήσεις των ενστόλων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Κυβερνητικό αφήγημα
Το αποτέλεσμα είναι να μη γίνεται καμία εργασία δασοπυρόσβεσης μέσα στα δάση και όλοι να περιμένουν τα εναέρια μέσα που ρίχνουν νερό από ψηλά, εφόσον δεν φυσούν πολύ δυνατοί άνεμοι και μόνο στις ώρες που υπάρχει φως από τον ήλιο. Η εργασία που έκαναν παλιότερα οι δασοπυροσβέστες μέσα στη νύχτα, δουλεύοντας με σκαπανικά, κόβοντας τον δρόμο της φωτιάς, έχει χαθεί διά παντός. Οι μπουλντόζες που εμφανίζονται ορισμένες φορές από εργολάβους της αυτοδιοίκησης δεν έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα και προσφέρουν μόνο εικόνες για το επικοινωνιακό αφήγημα της κυβέρνησης.
Τυπικά, με βάση τον νόμο, η Δασική Υπηρεσία συνεχίζει να έχει αρμοδιότητα για έργα πρόληψης, αλλά δυστυχώς δεν έχει κανένα ρόλο, καθώς το προσωπικό της έχει ελαχιστοποιηθεί και τρέχει με υποθέσεις διεκπεραίωσης γραφείου (δασικούς χάρτες, πράξεις χαρακτηρισμού κ.λπ.).
Μία από τις βασικές πηγές του προβλήματος, σύμφωνα με τον κ. Μπόκαρη, είναι η πολεοδομική κατάσταση της Ελλάδας, όπου οι χρήσεις γης ανακατεύονται συνεχώς, με τις οικιστικές ζώνες να εναλλάσσονται συνεχώς με δασικές. Το χωροταξικό αλαλούμ επιτάθηκε από την πολιτική της Νέας Δημοκρατίας, με την εκτός σχεδίου δόμηση που όλο καταργείται, χωρίς να κλείνουν τα «παράθυρα».
Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον πρόεδρο των δασολόγων, είναι όταν προκύπτει μια φωτιά όλοι να τρέχουν δίνοντας όμως προτεραιότητα μόνο στη διάσωση των ανθρώπων και των υποδομών (σπίτια-εργοστάσια). Η προτεραιότητα αυτή είναι δικαιολογημένη, αλλά το πρόβλημα είναι ότι η φωτιά δεν σταματά στο δάσος παρά μόνον όταν φτάσει στη θάλασσα.
Οι μόνοι που τελικά μπαίνουν μέσα στα δάση, λέει ο κ. Μπόκαρης, είναι οι εργολάβοι των τριών προγραμμάτων Antinero, που έχουν πάρει από το Ταμείο Ανάκαμψης πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ. Αυτοί μπαίνουν, απομακρύνουν καύσιμη ύλη, κατηγορούνται συχνά και για καταστροφική παρέμβαση στα νεαρά φυτά αλλά, το χειρότερο, δεν επανέρχονται την επόμενη χρονιά, όπως θα έκανε η Δασική Υπηρεσία. Η λογική της εργολαβίας δεν απομακρύνει τον κίνδυνο από τα δάση, καθώς «όσοι έχουμε μεγαλώσει σε χωριό γνωρίζουμε ότι ο τόπος που αποψιλώθηκε φουντώνει χειρότερα τον επόμενο χρόνο και χρειάζεται επαναληπτική δράση», τονίζει.
«Υβριδικά σχήματα»
Για τη διαχείριση στα δάση φρόντιζαν ανέκαθεν, εκτός της Δασικής Υπηρεσίας, όσοι ζούσαν από αυτά. Οι υλοτόμοι, οι ρητινοσυλλέκτες, ακόμη και οι κτηνοτρόφοι ήξεραν πώς να διαφυλάξουν το δάσος που τους βοηθούσε να επιβιώσουν. Ομως και οι τρεις κατηγορίες επαγγελματιών υποφέρουν από συρρίκνωση καθώς οι επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ κατευθύνονται σε άλλες τσέπες. Η μόνη σχετική παρέμβαση που ανακοίνωσε η κυβέρνηση ήταν εκείνη για τα «υβριδικά σχήματα» στα οποία βιομηχανίες θα συνέπρατταν με δασικούς συνεταιρισμούς. Ανακοινώθηκε από τον τέως υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρο Σκυλακάκη, και μάλλον ξεχάστηκε μετά την απομάκρυνσή του από την κυβέρνηση.
Το «μαύρο κουτί» των δασικών πυρκαγιών παραμένει ο ρόλος του δικτύου ηλεκτροδότησης.
Ενοχη σιωπή
Σύμφωνα με τον Ν. Μπόκαρη, τα πιο επικίνδυνα σημεία είναι οι χιλιάδες μετασχηματιστές που έχει τοποθετήσει ο ΔΕΔΔΗΕ για να περνά το ρεύμα από τη μεσαία στη χαμηλή τάση που χρειάζονται τα νοικοκυριά. «Αυτοί υπερφορτώνονται το καλοκαίρι, όταν χιλιάδες άνθρωποι μετακινούνται στην περιφέρεια και πρέπει να καλύψουν τις ανάγκες τους σε ρεύμα. Τις ώρες εκείνες ξεσπούν οι περισσότερες πυρκαγιές σε συνδυασμό με την ξηρασία και τους ισχυρούς ανέμους που φυσούν τέτοιες εποχές».
Η «Εφ.Συν,» επισήμανε και πρόσφατα τον ρόλο και την ένοχη σιωπή του ΔΕΔΔΗΕ («Στο απυρόβλητο ο ΔΕΔΔΗΕ μέχρι να... καούν τα κάρβουνα», 11/8/25), ο οποίος εισπράττει κάθε χρόνο πάνω από 1 δισ. ευρώ μέσω των λογαριασμών ρεύματος και έχει πάρει κονδύλια και από το Ταμείο Ανάκαμψης για να συντηρήσει το δίκτυό του. Για να το κάνει αυτό, όμως, πρέπει προηγουμένως κάποιος να το επιθεωρεί συστηματικά. Παλαιότερα, εξειδικευμένο προσωπικό του ΔΕΔΔΗΕ επιθεωρούσε τακτικά το δίκτυο μήκους 250.000 χιλιομέτρων τόσο οπτικά όσο και με θερμικές κάμερες για να εντοπίζει τα σημεία εκείνα που είχαν υποστεί φθορά και ήταν έτοιμα προς κατάρρευση μόλις έπιανε δυνατός αέρας και υψηλή θερμοκρασία. Αυτή η δουλειά γίνεται πλέον μόνον από εργολάβους, με ελλιπή τεχνογνωσία και χωρίς ουσιαστική επίβλεψη από τη διοίκηση.
Είναι δε χαρακτηριστικό αυτό που υπέγραψε ο διευθύνων σύμβουλος του ΔΕΔΔΗΕ, Αναστάσιος Μάνος, το 2021 (Σχέδιο Ανάπτυξης Δικτύου 2021-2025): «Εφαρμόζεται κατασταλτική (corrective maintenance) συντήρηση, δηλαδή συντήρηση που συμπίπτει με την εμφάνιση της βλάβης ή της καταστροφής των στοιχείων της εγκατάστασης, σε στοιχεία για τα οποία κρίνεται ασύμφορη η προληπτική συντήρηση, π.χ. λόγω της αναγκαιότητας πολύωρης διακοπής ηλεκτροδότησης για την ολοκλήρωση των εργασιών συντήρησής τους».
Πηγή: Εφ. Συν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου