Λέξεις και φράσεις σε σαλαμινιακά έγγραφα του 18ου αιώνα, Β΄ μέρος

Γράφει ο Παναγιώτης Βελτανισιάν

Φιλόλογος - Λαογράφος

Ήταν αναπόφευκτο αρκετές φορές να προκαλούνται έριδες και διαμάχες για τα σύνορα των αγροκαλλιεργειών. 

Σε ένα έγγραφο διασώζεται ένα τέτοιο περιστατικό, σύμφωνα με το οποίο οι δύο συνορίτες για δύο χρόνια λογομαχούσαν για τα όρια των ιδιοκτησιών τους και εσηκώσανε βοβοτάδες. 

Από το γλωσσικό περιβάλλον της έκφρασης γίνεται αντιληπτό ότι βοβοτάδες σημαίνει φασαρίες. Η λέξη σχετίζεται με το αρχαίο ρήμα βοάω που σημαίνει φωνάζω δυνατά, κραυγάζω, ενώ ο ηχομιμητικός αναδιπλασιασμός  βο - βο προκαλεί στον αναγνώστη μία θορυβώδη ακουστική εικόνα. 

Στο ίδιο έγγραφο οι δύο συνορίτες αποδέχονται τα όρια των αγροκαλλιεργειών τους και συμφωνούν να επικρατήσει στο μέλλον ηρεμία στις σχέσεις μεταξύ τους.

 

Η ειρήνευση αυτή δεν θα υπάρχει μόνο ανάμεσά τους, αλλά θα επεκταθεί χρονικά και στους απογόνους τους: και να μην έχει να καμει ο Κόλια Γαρείος με τον Γιωργάκη Θανάσι ταβά νισάφι μηδέ τα παιδιά μας. Η λέξη νισάφι σημαίνει έλεος, φτάνει πια· προέρχεται από την τουρκική λέξη insaf που παρεφθαρμένη έφτασε στην ελληνική ως νισάφι και λέγεται σε στιγμές απελπισίας, όταν δεν είναι πλέον ανεκτό κάτι που συμβαίνει. Η συνύπαρξη, όμως, της λέξης νισάφι με τη λέξη ταβί, μας οδηγεί σε μια απόπειρα αποκατάστασης της έκφρασης ταβί νισάφι. Η έκφραση ταβί νιζάμι επαναλαμβάνεται σε πολλά οθωμανικά έγγραφα και ερμηνεύεται ως ενόχληση και έριδα . Το όλο νόημα του κειμένου αποκαθίσταται τώρα καλύτερα: και να μην έχει να κάμει ο Κόλιας Γαρείος με τον Γιωργάκη Θανάση, ούτε ενόχληση και έριδα τα παιδιά μας.

     Το 1835 συντάχθηκε στο Αμπελάκι διανεμητήριο έγγραφο-συμφωνητικό μοιρασιάς της οικογενειακής περιουσίας σε δύο αδέλφια, στον Σιδέρη και στον Δήμα, γιους του Νικολάκη Γκιόκα. Στο έγγραφο σημειώνεται ότι η μοιρασιά δεν ήταν μόνο δίκαιη και ταιριαστή, αλλά και ότι η όλη διαδικασία έγινε μεταξύ τους ειρηνικά, καθώς διένειμαν ακόμη και τα πιο ευτελή αντικείμενα έως ραμμάτι έως βελόνι κι έτσι έγιναν μεταξύ τους νέτα, δηλαδή καθαροί. Η λέξη νέτα είναι βενετσιάνικη και προέρχεται από το netar που σημαίνει καθαρός, λαμπερός. Η λέξη αυτή μάλιστα έχει διασωθεί στη λαϊκή ναυτική ορολογία της Σαλαμίνας· συγκεκριμένα οι αλιείς όταν καθαρίζουν ή επισκευάζουν τα δίχτυα λένε νεταίρνω ή νετάρω τα δίχτυα.

ΤΕΛΟΣ