Κιρσοκήλη

Γράφει: Ο Σπύρος Νάννος

Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος 

Πρόκειται για το πιο αμφιλεγόμενο θέμα της Ουρολογίας. Ονομάζεται η ελικοειδής διάταση των σπερματικών φλεβών που καταλήγουν στον όρχι. Οι φλέβες, κανονικά, επιτρέπουν την κίνηση του αίματος από την περιφέρεια του σώματος προς το κέντρο και από τις μικρότερες προς τις μεγαλύτερες φλέβες. Η αντίστροφη αυτή κίνηση του αίματος επιτυγχάνεται χάρη σε ειδικές βαλβίδες που έχουν οι φλέβες και δεν επιτρέπουν στο αίμα να κινηθεί προς τα πίσω. Όταν ανεπαρκούν οι βαλβίδες, το αίμα παλινδρομεί από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες και από εκεί στον όρχι· αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την κιρσοειδή διεύρυνση των σπερματικών φλεβών (κάτι σαν τους κιρσούς στα πόδια) και την παλινδρόμηση του αίματος προς τον όρχι και τελικά την ελαττωμένη αιμάτωση του όρχεως από αρτηριακό αίμα λόγω του ότι το φλεβικό αίμα λιμνάζει εντός αυτού. Η πιο συχνή εντόπιση είναι αριστερά, λόγω ανατομικών παραγόντων, αρκετά συχνή η αμφοτερόπλευρη εμφάνιση, ενώ κιρσοκήλη μόνο δεξιά είναι πολύ σπάνια και χρήζει απεικονιστικού ελέγχου προς αποκλεισμό παθολογίας οπισθοπεριτοναϊκά (όπως αγενεσία νεφρού).

  Συνήθως, η κιρσοκήλη ανακαλύπτεται τυχαία από τον ίδιο τον ασθενή ή τον γιατρό. Στην ψηλάφηση του όρχεως, δίνεται η εντύπωση μιας μαλακής μάζας, η οποία δεν έχει σαφή όρια. Χαρακτηριστικό είναι ότι η μάζα αυτή μειώνεται, όταν ξαπλώσει ο ασθενής, ενώ μεγαλώνει στην όρθια θέση και στην  αύξηση της πίεσης μέσα στην κοιλιά (σφίξιμο της κοιλιάς όπως κατά τη σωματική άσκηση). Ο ασθενής συνήθως αντιλαμβάνεται ένα αίσθημα καύσου ή μια ελαφρά ενόχληση στην περιοχή του όρχεως που μπορεί να επεκτείνεται και στην ομόπλευρη κατώτερη βουβωνική περιοχή. Τα ενοχλήματα αυτά γίνονται πιο έντονα σε δραστηριότητες κατά τις οποίες το όσχεο τρίβεται σε επιφάνειες (πολύωρη οδήγηση, καθιστική εργασία, ποδηλασία κλπ). Η επιβεβαίωση γίνεται υπερηχογραφικά, με το έγχρωμο triplex οσχέου, ενώ κλινικά η ταξινόμηση περιλαμβάνει τις εξής βαθμίδες:

Υποκλινική: Δεν είναι ορατή, ούτε ψηλαφητή και ανακαλύπτεται μόνο στον υπέρηχο

1^ου βαθμού: Είναι ψηλαφητή όχι στην ηρεμία αλλά μόνο κατά τη δοκιμασία Valsava (όταν ζητείται από τον ασθενή να πάρει βαθιά ανάσα και να κρατήσει την ανάσα του)

2^ου βαθμού: Είναι ψηλαφητή και στην ηρεμία αλλά όχι ορατή

3^ου βαθμού: Είναι ορατή στην ηρεμία (κλασσική κομβολογιοειδής εμφάνιση)

  Η κιρσοκήλη είναι δυνητική αιτία υπογονιμότητας, δηλαδή μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα του ασθενούς, δημιουργώντας διαταραχές στο σπέρμα του, χωρίς να σημαίνει πως όποιος έχει τη νόσο αυτόματα θεωρείται και υπογόνιμος όμως. Εμφανίζεται περίπου στο 11,7 % των ενήλικων αντρών και στο 25,4% που έχουν πρόβλημα υπογονιμότητας. Επίσης δε σημαίνει ότι ακόμα και αν ένας άνδρας έχει κιρσοκήλη και είναι υπογόνιμος, όταν χειρουργηθεί επιτυχώς θα καταστεί σίγουρα γόνιμος, δηλαδή θα αρθούν οι διαταραχές στο σπερμοδιάγραμμά του μετεγχειρητικά. Γι’ αυτό και το θέμα της αντιμετώπισής της είναι πολύ αμφιλεγόμενο στην ουρολογική κοινότητα, όμως και παρά τις αντικρουόμενες μελέτες, τα τελευταία χρόνια έως και σήμερα ισχύει ότι οι περιπτώσεις χειρουργικής αντιμετώπισης είναι τρεις. Παιδιά στα οποία τεκμηριωμένα με υπέρηχο υπάρχει καθυστέρηση της ανάπτυξης του όρχεως, ασθενείς όπου η κιρσοκήλη δημιουργεί άλγος τέτοιο που δημιουργεί λειτουργικά προβλήματα (δε μπορεί να καθίσει χωρίς να πονά π.χ.) ή ασθενείς που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, έχουν ένα χρόνο ελεύθερων επαφών με τη σύντροφό τους και δεν έχει επιτευχθεί εγκυμοσύνη. Αντίθετα η υποκλινική κιρσοκήλη δεν πρέπει να χειρουργείται και το ίδιο ισχύει και για ασθενείς οι οποίοι δεν έχουν διαταραγμένο σπερμοδιάγραμμα (ως προς την ποσότητα, την κινητικότητα και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων).

  Η θεραπεία της κιρσοκήλης είναι χειρουργική, όπως αναφέρθηκε ήδη. Εκτελείται μια μικρή τομή είτε χαμηλά στη βουβωνική περιοχή, είτε ψηλότερα στην κοιλιά όπου ανευρίσκονται και απολινώνονται οι σπερματικές φλέβες. Εναλλακτικά μπορεί να γίνει και λαπαροσκοπικά ενώ τα τελευταία χρόνια έχει κερδίσει έδαφος η μικροχειρουργική, δηλαδή η προσπέλαση από την βουβωνική χώρα με συνοδό χρήση μικροσκοπίου. Η μικροχειρουργική επιτρέπει  στον  χειρουργό καλύτερη διεγχειρητική εικόνα, ελαχιστοποιεί τα ποσοστά επιπλοκών και εξασφαλίζει ταχύτερη ανάρρωση στον ασθενή. Ο μέσος χρόνος νοσηλείας είναι 2 ημέρες, αν και εφόσον αισθάνεται ο ασθενής καλά μπορεί να πάρει εξιτήριο και την ίδια μέρα. Εναλλακτικά της χειρουργικής θεραπείας, υπάρχει και ο εμβολισμός των σπερματικών φλεβών, ο οποίος όμως έχει περισσότερες επιπλοκές και δεν εφαρμόζεται ευρέως, οπότε η θεραπεία εκλογής σήμερα είναι η χειρουργική και δη η μικροχειρουργική.

                                                                                                          Σπύρος Νάννος

                                                                                       Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος