Κυριακή 21 Μαΐου 2017

Ο ρόλος του Τύπου στις μικρές κοινωνίες



Κάθε 3 του Μάη γιορτάζουμε την παγκόσμια ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται, και κάθε χρόνο τέτοια μέρα ακούμε από όλους τις ίδιες φανφάρες περί ελεύθερης έκφρασης και διαβάζουμε παρόμοια δελτία καταγραφής απωλειών.
Κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να καταγράψει την αγωνία των επιζώντων να εξακολουθήσουν να εργάζονται στο μετερίζι που επέλεξαν, άλλοι σαν λειτούργημα κι άλλοι σαν βιοπορισμό- δεν έχει σημασία, την αγωνία των νέων παιδιών που μόλις τώρα ξεμύτισαν στην πιάτσα, το αδιέξοδο των συναδέλφων που βλέπουν να κλείνει η εφημερίδα που αποτελούσε την επαγγελματική τους στέγη για πολλά χρόνια.

Την τελευταία δεκαετία οι αλλαγές στα ΜΜΕ ήταν ραγδαίες. Το πρώτο μεγάλο θύμα της κρίσης και της εξάπλωσης του διαδικτύου ήταν η κλασική ημερήσια εφημερίδα, η καθημερινή παλιά μας συνήθεια, που μετά έγινε εβδομαδιαία, μετά γέμισε προσφορές σε CDs  και βιβλία και μετά έσβησε κι αυτή, την κατάπιε η φθηνή λύση του Ίντερνετ.  Μεγάλες εφημερίδες, κολοσσοί εκδοτικοί,  έκλεισαν ή άλλαξαν χέρια ή συρρικνώθηκαν μέσα σε μια νύχτα. Τα σκάνδαλα κι οι αποκαλύψεις εκβιασμών και διαπλοκής μέσα στη δημοσιογραφική οικογένεια – που πάντα άλλωστε υπήρχαν – έπληξαν ανεπανόρθωτα το κύρος του κλάδου.
Μέσα σ΄ όλο αυτό το θολό σκηνικό, όπως έδειξε και περσινή έρευνα που έγινε για λογαριασμό της ΕΔΙΠΤ, οι μόνοι που άντεξαν και κρατούν ακόμη Θερμοπύλες είναι οι τοπικές εφημερίδες, τις οποίες, σύμφωνα πάντα με την έρευνα, το αναγνωστικό κοινό σε κάθε τόπο εξακολουθεί να εμπιστεύεται για την ενημέρωσή του. Όσες τοπικές εφημερίδες έχουν παραμείνει, συντηρούνται κατά κόρον από τις συνδρομές και τις διαφημίσεις των τοπικών επιχειρήσεων που καταχωρούν. Κρατικά έσοδα δεν απολαμβάνει ο τοπικός Τύπος, όπως λανθασμένα πιστεύουν πολλοί. Επιχορηγήσεις και κρατικές διαφημίσεις, ακόμη και τις παλιές «καλές» εποχές,  παίρναμε όλοι με το σταγονόμετρο, αφού τη διαφημιστική πίτα την μοιράζονταν ολόκληρη παράνομα οι μεγάλες ημερήσιες εφημερίδες της διαπλοκής και οι ημέτεροι των εκάστοτε κυβερνώντων, μάλιστα μέχρι πρόσφατα, χωρίς καν να λαμβάνεται υπόψη ο αριθμός των φύλλων (υπήρχαν ημερήσιες με 1000 φύλλα για όλη την Ελλάδα συνολικά!) ή οι πωλήσεις τους.
Παρά ταύτα, ο τοπικός Τύπος άντεξε. Ίσως γιατί στηρίχτηκε στη μικρή κοινωνία, στην οποία επικέντρωνε και της οποία τα προβλήματα ως μέλος της αφουγκραζόταν. Ο εκδότης – δημοσιογράφος μιας τοπικής εφημερίδας έχει μάθει να παλεύει για να την κρατήσει ζωντανή. Είναι συνήθως (και κυρίως σήμερα)  ο onemanshow, που θα κάνει μόνος του όλες τις δουλειές: θα παρακολουθήσει τα θέματα, θα  πάει σε εκδηλώσεις και σε συνεντεύξεις, θα γράψει, θα βγει για διαφημίσεις, θα κάνει δημόσιες σχέσεις, θα φτιάξει κασέ, θα συντονίσει αρθρογράφους, θα διορθώσει, θα μοιράσει, θα διαχειριστεί γκρίνια και παράπονα, θα φάει μηνύσεις από υποτιθέμενους θιγόμενους. Άνθρωπος για όλες τις δουλειές, άνθρωπος χωρίς ωράριο, που ανά πάσα στιγμή μέσα στο 24ωρο μπορεί να χτυπήσει το τηλέφωνο και να πρέπει να τρέξει.
Αν και τα τελευταία χρόνια τα φαινόμενα διαφθοράς και διαπλοκής  τείνουν να επεκτείνονται και στον τοπικό Τύπο, με την εμφάνιση διαφόρων «τύπων», που χωρίς να έχουν πιάσει ποτέ κονδυλοφόρο στα χέρια τους, το παίζουν επιχειρηματίες και εκδίδουν εφημερίδες για να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των εκάστοτε αφεντικών τους, από τους οποίους και κατά κόρον συντηρούνται, οι τοπικές κοινωνίες δείχνουν να περιθωριοποιούν τέτοια φαινόμενα και να επικροτούν όσους επιμένουν να ασκούν κριτική και να παρουσιάζουν την αλήθεια όπως πραγματικά είναι. Ίσως συντελεί σ΄ αυτό και η αναπόφευκτη ωρίμανση που επέρχεται με τις εμπειρίες, ίσως η άμεση επαφή με το κάθε θέμα που έχει ο αναγνώστης σ΄ ένα μικρό τόπο, επαφή που του επιτρέπει να κρίνει με τη σειρά του την ορθότητα μιας είδησης. Δεν μπορείς, για παράδειγμα, να πεις στον Σαλαμίνιο πως όλοι οι δρόμοι είναι «τζάμι», γιατί περνά συνέχεια απ΄ αυτούς, τους χρησιμοποιεί και γνωρίζει από την εμπειρία του πως δεν είναι έτσι τα πράγματα. Κι όταν σε καταχωρίσει μια φορά ανακόλουθο, τότε παύει να σε εμπιστεύεται  κι αρχίζει να σε τσεκάρει. Δεύτερο φάουλ, σου δίνει κόκκινη κάρτα και παύει να σε διαβάζει. Η τοπική κοινωνία, στην ενημέρωσή της τουλάχιστον , έχει αλάνθαστα κριτήρια, κι όσοι το ξεχνούν αυτό, θα έρθει η ημέρα που θα το νιώσουν καλά στο πετσί τους.
Β.Ψ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Αρχειοθήκη ιστολογίου