Η Σαλαμίνα μέσα από τα μάτια του περιηγητή Louis Lacroix

Γράφει ο Παναγιώτης Βελτανισιάν

Φιλόλογος - Λαογράφος

Το 1848 ήρθε στη Σαλαμίνα ο Louis Lacroix, ο οποίος κατέγραψε πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή στο νησί. Κατά την περίοδο της επίσκεψής του η νήσος υπαγόταν τότε στον Νομό Αττικο-Βοιωτίας. 

Ως πρωτεύουσα του νησιού ανέφερε την Κούλουρη, η οποία ήταν χτισμένη στους πρόποδες του βραχώδους λόφου του Προφήτου Ηλία. 

Στην απόπειρά του να ερμηνεύσει ετυμολογικά το τοπωνυμικό Κούλουρη έγραψε ότι εκείνο -λανθασμένα- οφειλόταν στο πεταλοειδές σχήμα του θαλάσσιου όρμου της. Ο αριθμός των κατοίκων της Κούλουρης υπολόγισε ότι ήταν γύρω στις δύο χιλιάδες· οι κάτοικοι ασχολούνταν με την αλιεία και το εμπόριο ρετσινιού και στάχτης.

      Όσον αφορά την ανασύσταση της Μονής από τον Όσιο Λαυρέντιο ο Lacroix μάς διασώζει μία παραλλαγή της προφορικής παράδοσης που σχετίζεται με την εμφάνιση της Παναγίας σε όνειρο του Λαυρεντίου· ενώ όλες οι παραδόσεις αναφέρουν ότι μετά από την τρίτη εμφάνιση της Παναγίας ο Λαυρέντιος μετέβη στη Σαλαμίνα, ο Lacroix ανέφερε ότι αυτό έγινε αφού ακολούθησε και μία τέταρτη. Η προσπάθειά του να συγκεντρώσει πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Γεωργίου Μάρκου απέβη άκαρπη, αν και απευθύνθηκε στους πιο μορφωμένους καλόγερους της Μονής. Η αιτιολόγηση του γεγονότος αυτού αποδόθηκε από τον ίδιο στην αδιαφορία των ίδιων των αγιογράφων να αφήσουν στοιχεία για τους μεταγενέστερους. Στο κείμενό του ανέφερε ότι η πληθώρα των πολυπρόσωπων τοιχογραφιών του Καθολικού της Μονής ξεγέλασε τον Γάλλο περιηγητή Pouqueville, ο οποίος υπολόγισε τον αριθμό των ιστορούμενων προσωπογραφιών στις πεντακόσιες χιλιάδες. Αντίθετα, εκείνος υπολόγισε ότι ο αριθμός ήταν 3.530, ενώ αν κανείς προσέθετε τα 126 πρόσωπα που εικονίζονταν στις τοιχογραφίες του παρεκκλησίου του Αγ. Νικολάου, τότε ο συνολικός αριθμός ανερχόταν στα 3.656 πρόσωπα αγίων . Μάλιστα, διέσωσε την πληροφορία ότι κατά τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του Νεοελληνικού Κράτους η Μονή χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομείο και φυλακή.

    Κατά την επίσκεψή του στην αρχαία πόλη του Αμπελακίου εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι περπατούσε ανάμεσα στα ερείπια του αρχαίου αυτού οικισμού και της νεκρόπολής του, ενώ την εγκατάλειψη της πόλης απέδωσε στην ανεπάρκεια ενός ευρύτερου λιμανιού.

          Κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης υπολόγισε ότι οι πρόσφυγες ανέρχονταν στον υπερβολικό αριθμό των διακοσίων χιλιάδων, γεγονός που προκάλεσε έντονο πρόβλημα λειψυδρίας. Χαρακτηριστικά έγραψε ότι η Σαλαμίνα το μόνο που προσέφερε στους πρόσφυγες ήταν η σκιά ενός βράχου ή μιας ελιάς για τους ηλικιωμένους, τους αρρώστους και τα γυναικόπαιδα.